Nurcan Değirmenci’yi sahnede davul çalarken görmüşlüğüm de vardır lakin Değirmenci, müzik hayatına Arif Sağ Kültür Müzik Evi’nde aldığı saz eğitimiyle başladı. Daha sonra Mezopotamya Kültür Merkezi’nde (MKM) eğitim aldı. Temel maksadına, yani müzik söylemeye de burada ulaştı.
İstiklal Caddesi üzerindeki MKM, 1990’lı yıllarda sanatçı ağırlayan ve yetiştiren bir kurum oldu. Birçok paneli, tiyatro oyununu, sineması ve konseri buradaki sahnede izledim. MKM, birebir vakitte çok sayıda sinemacı, tiyatrocu ve müzisyen çıkardı. Sanata heves eden Kürt gençlerinin uğrak yeriydi bu efsane yer. Nurcan Değirmenci ile de bu sıralarda tanışmış olmalıyım.
MÜZİKLE GEÇEN YILLAR
Değirmenci, MKM bünyesinde çalışma yürüten bir küme arkadaşıyla, Kirmancî (Zazaca) lehçesinde müzik yapacakları Venge Sodiri isimli kümesi kurdu. Küme, ilgiyle karşılanan ‘Wayir’ isimli albüme imza attı. 11 bayandan oluşan Koma Asmin’in kurucuları ortasında yer aldı. Birinci Kürt bayan müzik kümesi olarak kayıtlara geçen Koma Asmin, yurt içi ve yurt dışında çeşitli konser, şenlik ve projelerde yer aldı.
Zamanla kümeler dağıldı lakin Değirmenci, kişisel çalışmaların yanı sıra kolektif çalışmaların içinde yer almaya devam etti. Şahiya Stranan, Koma Aheng çalışmaları derken, 2010 yılında yeniden MKM’nin emektar sanatkarları içinde yer alan Serhat Kural, Zelal Gökçe, Meral Tekçi ile birlikte Baba Tahirê Uryan’ın rubailerini besteledikleri ‘Dubeytî’ albümünü çıkardılar.
Dille söylemek kolay, Değirmenci, MKM’de 27 yılı geride bıraktı. ‘Hêvîya te me’, ‘Bêrî’ üzere 27 yıllık müzik hayatındaki ferdî çalışmalara, ‘Robara’ maxi single ile devam etti. Klip çekimleri için geldiği Diyarbakır’da, Spotify ve YouTube’da yayımlanan şarkılarını anlatırken 27 yıl önceki heyecanı yaşıyordu. Değirmenci’nin yeni çalışmasında akustik ve rock versiyonuyla söz ve müziği Ciwan Haco’ya ait, Nazikê ile Goyan (Uludere) yöresinde söylenen, Seyda Goyanî’nin derlediği anonim eser olan ‘Hey Robara’ yer alıyor.
CİWAN HACO’DAN SONRA ‘NAZİKÊ’
Maxi single için seçtiği müzikleri sorduğum Değirmenci, bu müziklerin aslında sahne repertuarında yer aldığını söyledi. ‘Nazikê’ müziğini Ciwan Haco’dan dinleyip sevmiştik. Bu şarkıyı Haco’dan sonra yorumlamak biraz yürek ister üzere geliyor bana. Değirmenci, “Elbette Ciwan Haco’dan sonra şarkıyı seslendirmek cesaret isteyen bir şey ama aslında bunu cesaret olarak da tanımlamak istemiyorum. Çünkü sonuçta Ciwan Haco ile bir yarış içinde değiliz, onunla yarışmak haddim değil. Sadece şarkıyı çok sevdiğim ve benim tarzıma, sesime ve enerjime uyduğu için farklı bir yorumla seslendirmek istedim” diyor.
Maxi single’da iki versiyonu yer alan ‘Nazikê’ müziğinin aranjörü Alpaslan Türer. Değirmenci bunun nedenini şöyle anlatıyor: “Alpaslan ile Haziran ayında müzikler üzerinde çalışmaya başladık. Alpaslan birinci evvel ‘Nazikê’ için hard rock biçiminde çalışmıştı. Çok beğendim fakat şarkıyı söylerken ne hissettiğimi sorduğunda, müzik akustik bir forma dönüştü. Birden nasıl dinleyip durulduysam artık. Farklı bir şey oldu. Evet, benim istediğim buydu lakin aklım hard rock versiyonda da kalmıştı. Sonra, neden iki versiyonu da kaydetmeyelim ki dedik. Hakikaten o halde yaptık.”
Değirmenci, ‘Robara’ müziği için Ümit Uçar’la çalıştı. Değirmenci, müzikler için başka şahıslarla çalışmanın nedenini, müziklerin ruhunu en âlâ halde ortaya çıkarmak için biçiminde lisana getiriyor ve ekliyor: “İki müziğin formu birbirinden çok farklıydı. Kaynak şahsı Ehemedî Heyder olan ve derlemesini Seyda Goyanî’nin yaptığı ‘Hey Robara’, Şırnak Uludere’ye ilişkin klâsik bir ezgiydi ve bunu lakin o bölgenin kültürünü almış olan, hissine ve müzikalitesine güvendiğim Ümit yapabilirdi.”
‘İKİ AYDA BİTİRECEKTİK AMA İŞİN RENDİ DEĞİŞTİ’
Yeni çalışması için mayıs ayında hazırlıklara başladığını belirten Değirmenci, çalışma süreci ile ilgili, “En geç iki ayda biter diye planlamıştık. Ancak içine girdiğinizde işin renginin hiç de gözüktüğü üzere olmadığını anlıyorsunuz. Fotoğraf, klip, kostüm, klip çekilecek yerler için yapım sayılarıyla karşılaşıyorsunuz. Aranjeyi yapan arkadaşların ayrıyeten farklı işleri de olduğundan ve stüdyo evresi hiçbir vakit tam manasıyla planlandığı üzere yürümediği için müzikleri ekim ayında tamamlayabildik.”
DOĞAL PLATO: DARA ANTİK KENTİ
Değirmenci, seslendirdiği şarkıların klip çekimlerini Mardin ve Diyarbakır’da gerçekleştirdi. Diyarbakır’da doğmuş olsa da klip çekimleri için Mardin ve Diyarbakır’ı neden tercih ettiğini ise şöyle anlattı: “İstanbul’da yaşıyorum ve müziklerin ruhuna uygun olmayacağı için burada çekmeyi hiç düşünmedim. 2007 yılında hafriyat çalışmalarının yeni başladığı Dara Antik Kenti’ne gittiğimde, geçmişin kalıntıları beni inanılmaz biçimde büyülemişti. Bol bol fotoğraf çekmiştim. ‘Burada bir klip çekilse ne hoş olur’, diye aklımdan geçirmiştim. Tabii araya hayat girdi, 15 yıl burada çok sayıda klip çekilmiştir diye düşündüm. Ama klip yönetmeni Kerem Pola, ‘Kürt sanatçılardan kimse burada klip çekmedi diye biliyorum’ dedi. ”Nazîkê’nin akustik versiyonunu Dara’da çekmeliyiz’, dedim.”
‘BENİ BULAMAZSAN ÜZÜLME’
Dara’nın insanı vakitten koparan bir yer olduğunu söyleyen Değirmenci, dev su sarnıçlarının, zindanların, mağaraların yanı sıra mezar odalarının kendisini etkilediğini söyledi. Değirmenci, şu anda galeriye dönüştürülen mezar odalarında gruba eşlik eden rehber Sinan’ın, 3 bin yıl evvel burada yazılmış bir şiir okuduğunu söyledi: “Beni bulamazsan üzülme,/Eşyaları bulacaksın./Kestiğim taşları, açtığım yolları,/İşlediğim heykelleri bulacaksın./Ve göreceksin ki binlerce yıl öteden,/Parmak izlerimiz değecek birbirine.”
Bu doğal platonun her bir köşesinin başka bir sahne olduğunu belirten Değirmenci, müziğin hard rock versiyonunu da Diyarbakır’da Sülüklü Han’a ilişkin olan Alipaşa Mahallesi’nde onarımı tamamlanmış bir Diyarbakır konağında çektiklerini söyledi.
GELİYÊ GODERNÊ, HEY ROBARA’YA YER OLDU
Geliyê Godernê Diyarbakır’ın Hazro ilçesinde, gözden ırak olduğu için korunmuş doğal hoş alanlarından biri. Değirmenci, Hey Robara müziği klibi için Geliyê Godernê’yi tercih etti. Değirmenci, “Hey Robara şarkısı doğayı, nehri, ördekleri anlatan bir eser olduğu için öyle bir alanda çekmek istedik” diyor.
Geliyê Godernê’ye ulaşmak için otomobille belirli bir yere kadar gittikten sonra yürümek gerekiyor. Çekimlerini Kerem Pola, kurgusunu Lezgin Çelebi’nin yaptığı klibin yerini, Değirmenci şöyle tanım etti: “Uçurum kenarı, kaygan zeminde biraz zorlu bir yürüyüş oldu ama bildiğiniz saklı cennet tanımı burası için çok uygundu sanırım. Nehre akan bir şelale ve yeşilin her tonu mevcuttu burada. Şarkı mekanla bütünleşmiş oldu.”
KÜRTÇE MÜZİK HAK ETTİĞİ YERDE DEĞİL
Şarkılar, “Robara” ismiyle maxi single olarak spotify’da yayına girdi. Birinci klip Değirmenci’nin Youtube kanalından yayınlandı. Öbür iki klibin yayınlanması için son rötuşların tamamlanması bekleniyor.
Kürtçe müzik yapan sanatkarların karşılaştığı baskılara değinmeden geçemeyecektik. Değirmenci, Kürt sanatkarların karşılaştığı zorluklar için ayrıyeten şunları da ekledi: “Kürtçe müzik yapan sanatçılar için bireysel çalışma yapmak çok zor. Ancak dijital platformlarda yaşam alanı bulabilmeleri de çok sıkıntılı. Kürtçe, dil olarak kategori bile edilmemiş. Kendi öz gücünle, eş dost desteğiyle bir yerlere ulaşmaya çalışıyorsun. Ne yazık ki Kürtçe müzik hala hak ettiği yerde değil.”
